Αντιμετπίζωντας την Έμφυλη Βία

Η Συμβίωση – Σχολή Πολιτικών Σπουδών στην Ελλάδα, μέλος του Δικτύου Σχολών του Συμβουλίου της Ευρώπης, διοργάνωσε στην Αθήνα διήμερο σεμινάριο, από τις 11 έως τις 12 Δεκεμβρίου 2019, με θέμα την “Αντιμετώπιση της έμφυλης βίας”.

Τα θέματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου προήλθαν από τις ακόλουθες προτεραιότητες πολιτικής:

Καταπολέμηση των εμφυλων στερεοτύπων και του σεξισμού

Τα έμφυλα στερεότυπα αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην επίτευξη πραγματικής ισότητας μεταξύ των φύλων και τροφοδοτούν τις έμφυλες διακρίσεις. Τα έμφυλα στερεότυπα είναι προκατειλημμένες ιδέες σύμφωνα με τις οποίες ανατίθεται στους άνδρες και τις γυναίκες αυθαίρετα χαρακτηριστικά και ρόλοι που καθορίζονται και περιορίζονται από το φύλο τους. Τα στερεότυπα βάσει του φύλου μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη των φυσικών ταλέντων και ικανοτήτων τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών, των γυναικών και των ανδρών, των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών εμπειριών τους, καθώς και των ευκαιριών ζωής γενικότερα. Τα στερεότυπα που αφορούν στις γυναίκες προέρχονται και αποτελούν την αιτία βαθιά χαραγμένων στάσεων, αξιών, κανόνων και προκαταλήψεων κατά των γυναικών. Χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν και να διατηρήσουν τις ιστορικές σχέσεις δύναμης των αντρών έναντι των γυναικών καθώς και τις σεξιστικές στάσεις που εμποδίζουν την πρόοδο των γυναικών.

Πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών με επίκεντρο τις γυναίκες και τα κορίτσια πρόσφυγες και μετανάστες

Η βία κατά των γυναικών αποτελεί την πιο κοινή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών στην Ευρώπη, αλλά η πρόοδος στην πολιτική και τη νομική μεταρρύθμιση για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι αργή. Το Συμβούλιο της Ευρώπης διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην πρόληψη και την καταπολέμηση κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών μέσω πρωτοποριακών προτύπων και δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης. Η βία κατά των γυναικών παραμένει διαδεδομένη σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, με καταστροφικές συνέπειες για τις γυναίκες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης) η οποία άνοιξε για υπογραφή τον Μάιο του 2011, είναι η πιο εκτεταμένη διεθνής συνθήκη για την αντιμετώπιση αυτής της σοβαρής παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών μεταναστριών, προσφύγισσών και αιτούντων άσυλο είναι ένας νέος στρατηγικός στόχος στο έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών στο πλαίσιο της Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων 2018-2023. Πολλές γυναίκες και κορίτσια μετανάστριες, προσφύγισσες και αιτούντες άσυλο έχουν εκτεθεί σε διάφορες μορφές έμφυλης βίας, είτε στη χώρα καταγωγής τους, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς την Ευρώπη, είτε κατά την άφιξη τους. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες τους και οι περιστάσεις και πρέπει να ληφθούν μέτρα που να ανταποκρίνονται στο φύλο για να επιτευχθεί η πρόληψη των διακρίσεων, της βίας, της παρενόχλησης, της εμπορίας και άλλων μορφών εκμετάλλευσης και κακοποίησης – ακόμη και σε περιόδους κρίσης και φυσικών καταστροφών. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι γυναίκες μετανάστριες, προσφύγισσες και αιτούντες άσυλο έχουν πρόσβαση στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματά τους σε σχέση με την ατομική ελευθερία, την απασχόληση, τη στέγαση, την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική προστασία και πρόνοια, όπου απαιτείται, και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις διαθέσιμες υπηρεσίες. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλα διεθνή όργανα πρέπει να αποτελούν προσχέδια για όλες τις προσπάθειες και τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και κοριτσιών μεταναστών, προσφύγων και αιτούντων άσυλο.

Εστίαση στους άντρες

Η φυγή από τον πόλεμο και τις συγκρούσεις, ο επακόλουθος εκτοπισμός, η κατάρρευση των κοινωνικών δομών και τα άγνωστα περιβάλλοντα διαβίωσης, καθώς και οι απαιτήσεις αμφισβητούν τις παραδοσιακές σχέσεις μεταξύ των φύλων, τους κοινωνικούς κανόνες και δεσμούς. Αυτό καθιστά τους πρόσφυγες ευάλωτους σε περαιτέρω βία και διακρίσεις. Μελέτες δείχνουν ότι οι εντοπισμένες γυναίκες και κορίτσια αντιμετώπισαν πολλαπλές μορφές βίας ως αποτέλεσμα συγκρούσεων, διώξεων και εκτοπισμού (UNFPA, 2017). Επίσης, άνδρες και αγόρια υφίστανται βία σε χώρες που βρίσκονται σε κρίση, καθώς και σε χώρες ασύλου, ειδικά στα χέρια άλλων ανδρών. Η συζήτηση διερεύνησε πώς οι διαδικασίες και οι εμπειρίες της μετανάστευσης συγκρούονται με τους κανόνες του φύλου, εστιάζοντας ιδιαίτερα σε διαφορετικές έννοιες της αρρενωπότητας (Connell, 2005; Hearn, 1998). Είναι προφανές ότι υπάρχουν διαφορές στις στάσεις απέναντι στην έμφυλη βία σε διάφορες κοινωνίες (π.χ. Farahani 2008). Οι διαφορές στη θρησκεία, την εθνική καταγωγή ή την περιοχή καταγωγής, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντίληψη της έμφυλης βίας (Nayak et al. 2003; Macey, 1999). Έχει παρατηρηθεί σημαντικός αντίκτυπος της έμφυλης βίας στην ατομική υγεία και ευημερία, είτε αυτό αφορά θύματα, δράστες ή ολόκληρες κοινότητες (WHO, 2013, Hester et al, 2015). Για να ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπος προηγούμενων εμπειριών βίας, υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης υπηρεσιών πρόληψης ευαίσθητων στο φύλο και βελτίωσης των υπαρχουσών υπηρεσιών.