Διαδικτυακά Σεμινάρια: Δικαιώματα και Συμπερίληψη την Εποχή του COVID-19

Μετά την επιτυχή υλοποίηση της πρώτης διαδικτυακής προσπάθειας (Διαδικτυακά σεμινάρια για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την Καταπολέμηση των Διακρίσεων και την Κοινωνική Συμπερίληψη) και έχοντας κατά νου τις πολύ αβέβαιες συνθήκες που έχουν προκληθεί από την πανδημία του COVID-19, η Συμβίωση-Σχολή Πολιτικών Σπουδών της Ελλάδας υλοποίησε τα Διαδικτυακά Σεμινάρια: Δικαιώματα και Συμπερίληψη την Εποχή του COVID-19, . την περίοδο Ιούνιος-Ιούλιος 2020. Τα σεμινάρια αυτά κάλυψαν βασικά ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική συμπερίληψη σε περιόδους κρίσης, όπως η πανδημία COVID-19 που βιώνουμε επί του παρόντος, έχοντας ως στόχο την ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων σχετικά με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη προώθηση της ενεργoύ συμμετοχής των πολιτών, σε ένα εντατικό πρόγραμμα. Ειδικότερα, οι διαδικτυακές παρουσιάσεις που συντέλεσαν το σεμινάριο επικεντρώθηκαν στις ακόλουθες θεματικές: ανθρώπινα δικαιώματα, πόλη και συμπερίληψη, φύλο και ισότητα, διακρίσεις και ακτιβισμός, εκπαίδευση και μέσα ενημέρωσης.

Στις παρουσιάσεις και συζητήσεις συμμετείχαν μερικοί εξαιρετικοί, παγκοσμίως αναγνωρισμένοι ομιλητές, συμπεριλαμβανομένων ακαδημαϊκών και ειδικών. Συγκεκριμένα, οι ομιλητές των διαδικτυακών σεμιναρίων ήταν: Nils Muiznieks, Πρόεδρος της Ένωσης Σχολών Πολιτικών Σπουδών, Συμβούλιο της Ευρώπης, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη, Marianne Hester, Καθηγήτρια, Chair in Gender Violence & International Policy, Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, Sonja Licht, Πρόεδρος του Belgrade Fund for Political Excellence, Βελιγράδι, Heinrich Geldschläger, Ψυχολόγος και Ψυχοθεραπευτής, CONEXUS. Atenció Formació i Investigació Psicosocials, Βαρκελώνη, Camillo Boano, Καθηγητής Αστικού Σχεδιασμού και Κριτικής Θεωρίας, The Bartlett Development Planning Unit, University College London (UCL), Λονδίνο, Jacqueline Broadhead, Διευθύντρια, Global Exchange on Migration and Diversity, Centre on Migration, Policy and Society (COMPAS), Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Ana Perona-Fjeldstad, Εκτελεστική Διευθύντρια, Ευρωπαϊκό Κέντρο Wergeland, Όσλο, Irena Guidikova, Επικεφαλής Τμήματος, Προγράμματα Συμπερίληψης και Καταπολέμησης των Διακρίσεων, Συμβούλιο της Ευρώπης, Στρασβούργο, Stefano Valenti, Επικεφαλής του No-Hate Speech and Cooperation Unit, Τομέας Κατά των Διακρίσεων, Συμβούλιο της Ευρώπης, Giovanna Astolfo, Λέκτορας, Κτιριακός και Αστικός Σχεδιασμός στην Ανάπτυξη, The Bartlett Development Planning Unit, University College London (UCL), Λονδίνο, Anne Bathily, Ανεξάρτητη Σύμβουλος σε θέματα Προσφύγων, Κοινωνικοοικονομικής Συμπερίληψης και Διαπολιτισμικών Πρακτικών, Βρυξέλλες, Cengiz AktarΠολιτικός Επιστήμονας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Sinead O’Gorman, Διευθύντρια για την Ευρώπη, Scholars at Risk Network, Maynooth, Remzi LaniΕκτελεστικός Διευθυντής του Αλβανικού Ινστιτούτου ΜΜΕ, Τίρανα.

Από τη στιγμή που η πανδημία έγινε το επίκεντρο της ζωής μας, παρουσιάζονται νέες προκλήσεις διαμόρφωσης, αλλά και ‘παραμόρφωσης’, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς διακυβεύονται βασικά δικαιώματα, ιδίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και παρέκκλισης, με σοβαρές επιπτώσεις στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, αύξηση των ανισοτήτων και ποικίλες επιπτώσεις σε διάφορες ομάδες, ιδιαίτερα στις μειονοτικές. Η συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα μετά την πανδημία είναι επείγουσα. Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση είναι αυτοί που επηρεάζονται περισσότερο από την κατάσταση σε σχέση με την υγεία και την ασφάλεια τους, τα κοινωνικά κινήματα και οι αγώνες για την υπεράσπιση των βασικών δικαιωμάτων επηρεάζονται επίσης δραματικά. Τα κοινωνικά κινήματα χρειάζονται να κινούνται, να εμφανίζονται στους δρόμους, να συναντιούνται και να συγκεντρώνουν ανθρώπους σε συλλογικές εκδηλώσεις. Τα κινήματα αποτελούν συλλογικές οντότητες. Πώς μπορούν λοιπόν να δράσουν στο πλαίσιο του lockdown και της κοινωνικής απόστασης ή ακόμα και απομόνωσης; Τίθεται ακόμη το ζήτημα της ευθύνης – ποιος είναι υπεύθυνος, για τι, πώς και γιατί;

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19, οι εθνικές κυβερνήσεις έλαβαν έκτακτα μέτρα για την επιβράδυνση της εξάπλωσης του ιού. Σε πολλές περιπτώσεις, η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέτασε τα όρια των εξουσιών έκτακτης ανάγκης. Η Επιτροπή επανειλημμένα υπογράμμισε ότι η κρατική και δημόσια ασφάλεια μπορούν να διασφαλιστούν αποτελεσματικά μόνο σε μια δημοκρατία που σέβεται πλήρως το κράτος δικαίου. Ακόμα και σε γνήσιες περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, το κράτος δικαίου πρέπει να υπερισχύει.

Η κρίση που προκάλεσε ο COVID-19 αποτελεί υπενθύμιση της σημασίας που έχει η εξασφάλιση διαρκούς προόδου σε ό,τι αφορά την απόλαυση των κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως μέσω της ανάπτυξης καθολικών υπηρεσιών δημόσιας υγείας. Η πανδημία δείχνει στην πράξη το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ζωτικής σημασίας να χρησιμοποιηθεί ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης (επίσης γνωστός και ως Κοινωνικό Σύνταγμα της Ευρώπης) στη διαμόρφωση των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας του COVID-19 σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και για την αποτίμηση των μέτρων μετά το τέλος της κρίσης.

Ανακύπτουν σημαντικές ηθικές προκλήσεις και λαμβάνονται δύσκολες αποφάσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης του COVID-19. Είναι σημαντικό να διατηρηθεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Σύμβαση του Οβιέδο παρέχει ένα μοναδικό διεθνές νομικό πλαίσιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα κράτη κατά τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, το οποίο περιλαμβάνει την αρχή της δίκαιης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη (Άρθρο 3), καθοδηγούμενη από ιατρικά κριτήρια, για την πρόληψη αυξημένων ευπαθειών και την αποφυγή διακρίσεων. Μαζί με τη συναίνεση, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των λοιπών αρχών της Σύμβασης, επιβεβαιώνει τη θεμελιώδη σχέση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της αλληλεγγύης και της ευθύνης, η οποία είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης.

Ορισμένες προκλήσεις που τίθενται από τη διαπολιτισμική σκοπιά είναι:

Απειλές κατά της ισότητας λόγω της αύξησης των κοινωνικών ανισοτήτων: άτομα, ομάδες και περιοχές που ήταν ευάλωτα ήδη πριν τον COVID-19 βλέπουν την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση να επιδεινώνεται. Εξάλλου, δεν έχουν όλοι οι πολίτες πρόσβαση σε σαφείς, διαφανείς και κατανοητές πληροφορίες. Εάν δεν τεθούν σε άμεση εφαρμογή μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές για να χαρτογραφηθούν και να αντιμετωπιστούν οι συγκεκριμένες προκλήσεις των πιο ευάλωτων ομάδων και ατόμων, καθώς και διαδικασίες που να εμπλέκουν τις ομάδες στόχους στην προετοιμασία των μέτρων αντιμετώπισης, μία περισσότερο κατακερματισμένη και διαχωρισμένη κοινωνία αποτελεί ένα ρεαλιστικό σενάριο. Αυτά τα μέτρα πρέπει να είναι περιεκτικά και να αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Ποιος είναι ο ρόλος διαπολιτισμικών στρατηγικών και των συμμετοχικών διαδικασιών στην αποτελεσματική συμβολή για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων; Ποιος ο ρόλος των τοπικών αρχών και των περιοχών τους; Ποιες διαδικασίες πρέπει να εφαρμόζονται και σε ποιες στιγμές;

Απειλές κατά της θετικής αλληλεπίδρασης μέσω του πειρασμού της προνομιακής ατομικής λύσης σε διαδικασίες που απαιτούν συλλογικές λύσεις: μια βαθιά κρίση ελλοχεύει τον κίνδυνο ενίσχυσης των ατομικών στρατηγικών για την εξασφάλιση της αυτοπροστασίας, με τον κίνδυνο να αποκοπούν, να περιθωριοποιηθούν και να διαχωριστούν ακόμη περισσότερο άνθρωποι και ομάδες. Πώς μπορεί να ενισχυθεί ένα κοινό όραμα, η συνεργασία, η αίσθηση του ανήκειν, οι συλλογικές αντιδράσεις και η συμμετοχή των πολιτών τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά το lockdown και τη φυσική αποσταση; Πώς μπορεί να γίνει κατανοητό ότι οι διαδικασίες αποτελούν κλειδί και πως ορισμένες πολιτικές και λύσεις απαιτούν χρόνο και πόρους για την παραγωγή των αποτελεσμάτων τους; Πώς μπορούν να αναδιοργανωθούν οι κοινωνίες και να αναπτύξουν ένα όραμα για πραγματική ένταξη στην μετά COVID-19 εποχή;

Απειλές κατά της κοινωνικής συνοχής λόγω της αύξησης του ρατσισμού, των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων και των πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις: Τους τελευταίους μήνες, ορισμένες χώρες έχουν γίνει μάρτυρες δημόσιων διαδηλώσεων κατά ορισμένων εθνικοτήτων ή/και ρητορικής μίσους, φυλετικής καταγραφής για τον έλεγχο της καραντίνας και του lockdown, αυξημένο κίνδυνο διακρίσεων από ορισμένους αστυνομικούς, αυξημένο κίνδυνο έμφυλης βίας ή ομο-μπαϊ-τρανσφοβικής βίας υπό εγκλεισμό. Ωστόσο, ο εγκλεισμός έχει προκαλέσει και ισχυρό αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των γειτόνων ανεξάρτητα από την εθνικότητα ή τις άδειες διαμονής, διαγενεακή υποστήριξη, συμμετοχή των νέων ως μέρος της λύσης, ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων μέσω ψηφιακών εργαλείων, δημιουργικότητα, απλούστευση των διοικητικών μηχανών και της γραφειοκρατίας τους, και ενισχυμένη ανθεκτικότητα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ακραίες καταστάσεις. Πώς να επωφεληθείτε από αυτά τα θετικά αποτελέσματα και να τα διατηρήσετε με την πάροδο του χρόνου; Πώς μπορούν να ενδυναμωθούν περαιτέρω οι συλλογικότητες γειτονιών και η συμμετοχή των πολιτών στο πνεύμα της διαπολιτισμικής ανάμιξης και αλληλεπίδρασης; Πώς μπορούν να γίνουν οι δημοτικές και κρατικές μηχανές πιο δημιουργικές, ευέλικτες και επιδέξιες, όχι μόνο σε περιόδους κρίσεων; Πώς μπορεί να οικοδομηθεί η διαπολιτισμική αλληλεγγύη; Πώς να εκτιμήσουμε τη συμβολή του καθενός στις κοινωνίες μας; Ποιος είναι ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης στην κοινωνία της πληροφορίας;

Πρόγραμμα

Ασύγχρονες Συνεδρίες και Ενότητες

Πρόγραμμα Ζωντανών Διαδικτυακών Συζητήσεων

Φύλο, Ισότητα και Εκπαίδευση

Πόλη, Ακτιβισμός και Συμπερίληψη